Bilindiği üzere alan adları, internette mutlaka bir IP adresi ile eşleşen ve sadece söz konusu web sitesine özel olan dijital adresleridir.
Çevrim içi olarak tarayıcı çubuğuna girilen alan adı, DNS (Domain Name System) aracılığı ile denk gelen IP adres ile eşleştirilir. Kısaca alan adları, karmaşık ve akılda tutulması zor IP adresleri kullanma zorunluluğunu ortadan kaldırmakta ve fiziksel adresler kullanarak web sitelerine erişim imkanı sağlamaktadır.
Alan adları genel olarak birbirinden nokta (.) işareti ile ayrılmış üç bölümden oluşmaktadır.
Alt Alan Adı (Subdomain)
İkincil Alan Adı (Second Level Domain)
Üst Alan Adı (Top Level Domain)
Bir alan adı, ikincil alan adı (SLD – Second Level Domain) ve üst alan adı (TLD – Top Level Domain) olmak üzere iki temel bileşenden oluşur. Alt alan adı (subdomain) ise isteğe bağlı bir yapıdır ve zorunlu değildir.
Alan Adı ve DNS Hiyerarşisi
DNS’ler, insanların okuyabildiği alan adlarını bilgisayarın okuyabildiği IP adresleri ile eşleştiren sistemlerdir. Bu eşleştirme gerçekleştirilirken DNS çözümleyicileri, alan adını oluşturan ve nokta (.) işareti ile birbirinden ayrılmış bölümleri belirli bir hiyerarşik sıralamada taramaktadır. Alan adlarının farklı bölümlerden oluşuyor olmasının asıl nedeni de budur.
Dilerseniz bu başlığı, www.ugurgultepe.com.tr örneği üzerinden açıklamaya çalışalım.
Herhangi bir tarayıcı penceresine bir alan adı girildiğinde DNS çözümleyicileri, web adresi ile eşleşen IP adresi bulmak üzere devreye girer. Çözümleme işlemi, alan adının en sağ tarafında yer alan üst alan adları ile başlar. Örneğimizde, .com ve .tr, TLD, yani üst alan adını oluşturmaktadır ve DNS çözümleyicileri bu alan ile eşleşen IP adresleri yakalamakla işe başlar.
Eşleştirme işleminin bir sonraki adımı, kök alan adının diğer unsurunu oluşturan ikincil alan adına yani örneğimizdeki ugurgultepe kısmına denk gelen gelen IP adresi bulunmaktır. DNS çözümleyicileri tarafından ikinci alan adı ve IP adresi eşleştirmesi de tamamlandıktan sonra sorgulanan web sitesine erişim sağlanacaktır.
Üç paragrafta açıklamaya çalıştığım bu işlemlerin geri planda saniyeler içinde gerçekleştiğini de belirterek şimdi üst alan adları ile ilgili başlıklara geçebilirim.
Üst Alan Adı (Top Level Domain) Nedir?
Bazı kaynaklarda alan adı uzantısı (domain extention) olarak da ifade edilen üst alan adı, web adresinin en son bölümünü oluşturan kısımdır. Üst alan adı, web sitesine ait coğrafi konum ve faaliyet alanı ile ilişkili genel bilgi veren kısaltılmış kodlamalardan oluşur.
Geleneksel olarak ifade edilebilecek ve en yaygın kullanılan üst alan adı uzantıları olarak .com, .gov, .edu, net sayılabilir. Bu uzantılar, özellikle web sitesinin faaliyet alanı ile ilgili bilgi veriyor olması açısından önemlidir. Örneğin .com uzantısı, ticari faaliyette bulunan bir web sitesine işaret ederken .gov, resmi devlet kuruluşları tarafından kullanılan bir alan adını ifade etmektedir.
Aşağıdaki tabloda özet olarak en yaygın kullanılan üst alan kodları ile açıklamaları yer almaktadır.
| Uzantı | Anlamı |
| .com (commercial) | Genel itibarı ile ticari faaliyetler için kullanılan bir alan uzantısı olmakla birlikte bugün faaliyet alanından bağımsız olarak tüm web siteleri tarafından kullanılmaktadır. |
| .edu (education) | Genellikle üniversite eğitimi veren okullar tarafından kullanılır. |
| .org (organization) | Vakıf, dernek gibi kar amacı gütmeden faaliyet gösteren kuruluşlar için üretilmiş bir alan adı uzantısıdır. |
| .gov (government) | Resmi devler kuruluşları tarafından kullanılan alan uzantısıdır. |
| .mil (military) | Askeri kurumlar için üretilmiş bir alan uzantısıdır |
| .net (network) | Internet servis sağlayıcıları tarafından kullanılan alan uzantısıdır. |
| .info (information) | Bilgi servis etmek amacıyla faaliyette bulunan web siteleri için üretilmiş bir alan uzantısıdır. |
| .k12 | Türkiyede MEB’a bağlı ilk ve orta dereceli okullar tarafından kullanılan alan uzantısıdır. |
| .arts | Kültür ve sanal alanındaki faaliyetler için üretilmiş bir uzantıdır. |
| .tr,.us | Konum belirtmek amacıyla ülkelerin iki harfli kodları kullanılarak üretilmiş alan uzantılarıdır. |
Üst Alan Adı Türleri Nelerdir?
İnternet Tahsisli İsimler ve Sayılar (ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) kurumunun alt birimi olan İnternet Tahsisli Numaralar Otoritesi (IANA/Internet Assigned Numbers Authority) tarafından denetlenmekte olan üst alan adı türlerini beş başlıkta toparlamak mümkündür.
Genel Üst Alan Adları (Generic Top Level Domains)
Web sitelerinin faaliyet alanı ile ilgili bilgi verici ve en yaygın kullanılan .com, .edu, .gov gibi geleneksel alan adı uzantılarının yer aldığı türdür.
İnternet Tahsisli Numaralar Otoritesinin (IANA), 2010 yılından itibaren yeni üst alan adlarının (TLD) oluşturulmasına esneklik sağlamasıyla birlikte .biz, .top, .xyz, .club, .tech gibi yeni nesil genel üst alan adları (gTLD) yaygınlaşmıştır.
Bunun yanı sıra, .google, .oracle gibi marka adına özel tahsis edilen alan adları “Brand TLDs” (Marka Üst Alan Adları) olarak adlandırılır ve yalnızca ilgili şirketler tarafından kullanılabilir. Bu tür alan adları, ICANN tarafından belirlenen kriterlere göre tescil edilmekte olup, genel kullanım için açık değildir.
Ülke Kodu Üst Alan Adları (Country code Top Level Domains)
İkili ülke veya bölge kodu (.tr, .us, .de gibi) üst alan kodlarının yer aldığı türdür. Özellikle Google ve diğer arama motorlarının ziyaretçilerine web sitesinin konumu ile ilgili bilgi verebilmesi açısından önemlidir.
Sponsorlu Üst Alan Adları (Sponsored Top Level Domains)
Bir sponsoru olan profesyonel, etnik veya coğrafi gruplar için kullanılan üst alan adlarıdır. Örneğin .app alan adı uzantısı, Google’ın sponsorluğunda sistem geliştiricileri için belirlenmiş bir alan adı uzantısıdır. Yanı sıra .asia, coğrafi olarak Asya kıtasında yer alan ülkeler tarafından sıklıkla kullanılan, sponsorlu üst alan kodlarından biridir.
Alt Yapı Üst Alan Adları (Infrastructural Top Level Domains)
Bu kategoride sadece ABD Askeri Araştırma ve Geliştirme Kuruluşu olan DARPA / The Defense Advanced Research Projects Agency için geliştirilmiş olan .arpa üst alan adı uzantısı yer almaktadır.
Rezerve Edilmiş Üst Alan Adları (Reserved Top Level Domains)
Sadece spesifik alanlarda kullanılmak üzere rezerve edilmiş ve bu alanların dışında herhangi bir şekilde edinilmesi, kullanılması mümkün olmayan üst alan adlarıdır. IETF (Internt Engineering Task Force) tarafından rezerve edilmiş olan .example, .test, .localhost .invalid alan kodlarının bir başka site tarafından kullanılması mümkün değildir.
Hangi Üst Alan Adı?
Özellikle ticari alanda faaliyet gösteren web siteleri için en ideal üst alan adının .com olduğuna dair yaygın bir kanı olmakla birlikte bugün artık üst alan adı kodlarından çok web adresinde ikincil alan adı olarak firma ya da marka adının kullanılması daha önemli hale gelmiştir. Ayrıca arama motorlarının web sitesi ziyaretçilerinin konumuna uygun sonuçlar sıralayabilmesi açısından ülke alan adı kodlarının kullanılması da faydalı olacaktır.
Bugün, Twitter ve Apple gibi global şirketler x.com veya apple.com gibi kısa ve özgün alan adları kullanarak markalaşmaya gidiyor. Bu durum, web siteleri için alan adı seçiminde daha fazla çeşitlilik ve esneklik sunduğunu gösteriyor.
Günümüzde .com, hâlâ en yaygın ve güvenilir alan adı uzantısı olarak öne çıkmaktadır. Ticari işletmeler, markalar ve geniş kitlelere hitap etmek isteyen web siteleri için ilk tercih olmaya devam etmektedir.
Ancak, belirli sektörlerde alternatif alan adı uzantıları da giderek daha fazla kullanılmaktadır:
- .ai → Yapay zeka ve makine öğrenimi projeleri için popülerdir.
- .io → Genellikle teknoloji, yazılım ve startup dünyasında tercih edilir.
- .app → Mobil uygulamalar ve dijital hizmetler için ideal bir seçenektir.
- .tech → Teknoloji ve mühendislik alanında faaliyet gösteren markalar için yaygınlaşmıştır.
- .xyz → Özgün ve jenerik bir uzantı olarak, farklı nişlerde kullanım alanı bulmuştur.
Bu yeni nesil uzantılar markalaşma açısından avantaj sunabilse de, hâlâ geniş kitlelere hitap eden projeler için .com en güvenilir ve akılda kalıcı seçenek olarak kabul edilmektedir.
Üst Alan Adları SEO’yu Etkiler mi?
Sorunun cevabı: Hayır, doğrudan bir sıralama faktörü değildir.
Google, bir web sitesinin içeriğini, kalitesini ve kullanıcı deneyimini, alan adı uzantısından daha fazla önemser. Ancak, ülke kodlu üst alan adları (ccTLD – Country Code Top Level Domain) belirli coğrafi bölgelerde yerel SEO avantajı sağlayabilir.
Örneğin, .de uzantılı bir site Almanya’da yapılan aramalarda daha üst sıralarda görünebilir çünkü Google, bu uzantıyı o ülkeye yönelik içerik olarak algılar.
Buna karşın, yeni nesil genel üst alan adları (gTLD – Generic Top Level Domain) SEO açısından herhangi bir avantaj veya dezavantaj oluşturmaz. Kullanıcılar, .com gibi alışılmış uzantılara daha fazla güven duyabileceğinden, ticari amaçlı siteler için marka bilinirliği açısından hâlâ en yaygın tercih edilen uzantı olarak öne çıkmaktadır.
