İçinde bulunduğumuz çağın adı ile anılmakta olan dijital pazarlama; internet siteleri, bloglar, sosyal medya kanallarındaki pazarlama süreç ve faaliyetlerinin bütününü ifade etmektedir. Dijital pazarlama için kısaca SEO (Search Engine Optimization) olarak ifade edilen Arama Motoru Optimizasyonu ne derece önemli ise, SEO için de bu içeriğin konusunu oluşturan arama motorlarının çalışma mantığının anlaşılması bir o kadar önemlidir.
O zaman, bir arama motorunun ne olduğundan bahsederek başlayalım içeriğe.
Arama Motoru Nedir?
Arama motorları, “World Wide Web/WWW” olarak da ifade edilen internet ortamında, web site içeriklerini tarayan, veri tabanına depolayan ve belirli algoritmalar doğrultusunda sorgu sonuç sayfasında (SERP/Search Engine Results Page) sıralayan bir yazılım türüdür. Daha anlaşılır olması açısından, arama motorları için devasa bir bilgi deposu ya da sanal kütüphane ifadesini kullanırsam yanlış olmaz diye düşünüyorum.
Yazının başlığını detaylandırmadan önce küçük bir parantez açarak, arama motoru ile web tarayıcısının aynı şeyi ifade ettiğine dair yaygın ve yanlış bir anlaşılmaya açıklık getireyim.
Web Tarayıcısı ve Arama Motoru Arasındaki Fark Nedir?
Web tarayıcıları, web içeriklerine erişim sağlarken, arama motorları, web site içeriklerini keşfeder ve veri tabanına kaydeder. Her ikisi de bir tür yazılım olmakla birlikte, arama motorları internet ortamında, tarayıcılar ise bilgisayar ya da mobil cihaz ortamında çalışır ve tarayıcılar arama motorlarına erişim sağlamak amacıyla kullanılır.
Google başta olmak üzere, en popüler arama motorları arasında, Bing, Yahoo ve Yandex sayılabilir. Chrome, Internet Explorer, Mozilla ve Firefox ise, yaygın kullanılan tarayıcılar arasındadır.
Artık arama motorlarının nasıl çalıştığı ile ilgili başlığa geçebiliriz.
Arama Motorları Nasıl Çalışır?
Pazarı domine etmesi ve en popüler arama motoru olması nedeni ile, bu başlığı Google arama motoru üzerinden anlatmaya çalışacağım.
Arama motorları bir tür cevap makineleri gibi çalışmaktadır. Çevrim içi sorgulamalarda, tarayıcılarının arama çubuklarına yazılan anahtar kelimeler ile eşleşen en uygun web içeriklerini, saniyeler içinde bularak, SERP’de listelerler.
Arama motorlarının çalışma mantığı üç temel işlev üzerine kurulmuştur.
- Tarama (Crawling)
- İndeksleme (Indexing)
- Sıralama (Ranking)
Yazının giriş bölümünde, arama motorları için devasa sanal kütüphane benzetmesini yapmıştım. Yukarıda saydığım üç temel işlevi kütüphane oluşturma örneği ile açıklamaya çalışırsak; tarama işlevini kütüphaneye yeni kitaplar bulup getirmek, indeksleme işlevini de kitapları konu ya da yazarlarına göre düzenleyerek raflara yerleştirmek olarak açıklayabiliriz.
Bu üç işlevi biraz daha detaylı açıklayalım.
Tarama (Crawling)
Tarama, Spider (örümcek) ya da Crawler (tarayıcı) olarak isimlendirilen tarama botları aracılığı ile internetteki web sitesi içeriklerinin keşif işlemidir. Google tarama motoru olarak Googlebot’ u kullanmaktadır.
Google’ın robot tarayıcıları web sayfası ile ilgili aşağıda listelenen kıstasları dikkate alarak, öncelikle birkaç web sayfası ile keşif işlemine başlar.
- İçerik hakkında bilgi veren başlık etiketi (title tag)
- Bağlantıların (link) konusu ve web sayfası içeriği ile ilgisi
- Pozitif kullanıcı davranışları
- Popülerlik
- Web sayfa analizi
- Web sitesi ve web sayfası arasındaki pozitif ilişki
Daha sonra, taranan web sayfalarında yer alan linkler takip edilerek, yeni içerikler elde edilmesi amacıyla keşif gezisi genişletilir. Bir diğer ifade ile örümceler bir linkten diğerine yol alarak ağlarını genişletmeye başlar.
Robot tarayıcıların görevi, sadece yeni web sitesi içerikleri keşfetmekle sınırlı değildir. Veri tabanında yer alan mevcut içerikler ile ilgili değişiklikleri tespit ederek veri tabanını güncellemek, bozuk ya da hatalı bağlantı ve içerikleri tespit etmek de diğer görevleri arasındadır.
İndeksleme (Indexing)
Tarama işlemi ile keşfedilen yeni web sayfalarına ait URL’ler Dizin/Index adı verilen bir veri tabanına eklenerek depolanır. İndekslemenin yapıldığı veri tabanında,
- web sayfasına ait URL
- sayfa içeriğine ait anahtar kelimeler
- sayfa içeriğinin konusu
- sayfanın güncelliği
- sayfa ile ilgili kullanıcı davranışlarına ait bilgiler yer alır.
Web tarayıcılarının arama çubuğuna yazılan anahtar kelimler ile çevrimiçi sorgulama yapıldığında, SERP’ de listelenen web sitelerine ait URL’ler, indekslemenin yapıldığı veri tabanından gelmektedir.
Sıralama (Ranking)
Ranking, sorgulamalarda kullanılan anahtar kelimeler ile eşleşen en alakalı içeriklerin, sorgu sonuç sayfasında, belirli algoritmalar kullanılarak sıralanması işlemidir.
SERP’ de en üst sıralarda listelenen içeriklerin, sorgulama ile en alakalı içerikler olduğu unutulmamalıdır. Dijital pazarlama ve SEO açısından da işin can damarı tam da burasıdır. Bir web sayfası sorgu sonuç sayfasında ne kadar üst sıralarda listelenirse, web sitesinin ve sayfa içeriğinin tıklanma olasılığı o kadar fazla olacak yanı sıra sitenin trafiği de o ölçüde artacaktır.
Arama motorları, kullanıcı sorgularına en kısa sürede ve en alakalı sonuçları listelemek açısından belirli algoritmalar kullanmaktadır. Kullanılan algoritmalarda, anahtar kelimeler ile eşleşme, web sayfası içeriğin güncelliği, içerikteki bağlantılar (backlink), alan adı (domain), sorgulamanın yapıldığı cihaz ya da kullanıcının konumu gibi faktörler dikkate alınmaktadır.
Arama Motoru Optimizasyonu ya da kısaca SEO, web sitesi içeriklerinin anlaşılması, fark edilmesi, sorgulamalarda üst sıralarda listelenmesi ve web sitesi organik trafiğin artırılması amacıyla yapılan çalışmalar bütünüdür. Unutulmamalıdır ki, arama motorlarının çalışma prensibi ve algoritmaları anlaşılarak gerçekleştirildiğinde, SEO amacına ve başarıya ulaşacaktır.
